Van keuterboer tot DOC Kaas
3 Boeren

“Ik heb eigenlijk ook wel honger en dorst gekregen,” zeg ik tegen Cilie.
Ze zegt: “Ga dan naar het café en neem een kopje thee.”
Ik stap uit de boot en loop het café in.
Vóór in het café staat een deftige meneer in een pak.
Naast mij staat een vrouw te bibberen.
Niet van de kou, maar omdat ze bang is.
De man begint te spreken:
“De buurvrouwen zeggen dat deze vrouw, Karnemelkse Geerte, fout is.
Dat ze boter maakt van slootwater.
Maar dat geloof ik niet.
Geerte maakt goede boter op haar eigen boerderij.
Ze werkt hard en maakt alles zelf met de hand.
Ze verkoopt veel boter op de markt.
Ik denk niet dat ze slechte boter maakt.
Laten we haar niet verder pesten.”
Geerte wordt vrijgesproken en loopt trots naar buiten.
Ik drink een kopje thee.
Dan ga ik weer het café uit.
Hier is geen eten.
Daarvoor moet ik bij een boerderij zijn.

Om genoeg te eten te hebben hadden de meeste mensen werk en ernaast een boerderijtje.
Ze maakten alles zelf op de boerderij.
Veel dingen die men zelf verbouwde werden verkocht op de markt.
Er was een korenmarkt, de latere kippen- en eiermarkt, die gehouden werd aan het Kruis.
Ook was er de veemarkt en op zaterdagavond biggen- en varkensmarkt.
Boeren uit Hoogeveen en uit de dorpen voerden biggen aan met de boot.
Zwolse witjes werden die biggen genoemd.
Rond 1900 werd steeds meer in de fabriek verwerkt.
Want alles moest sneller, beter en goedkoper.
Veel kleine boeren gingen in de fabrieken werken.
Bovendien konden zij hun graan niet meer verkopen.
Het graan werd nu in de Verenigde Staten, Rusland en Argentinië gekocht.
Het was daar goedkoper.
Er kwamen minder, maar wel grotere boerderijen.
Daar werden steeds makkelijker allerlei gewassen verbouwd.
Dit kwam door de kunstmest.
De grond werd hiermee vruchtbaarder gemaakt vanaf ca. 1860.
Dat was wel nodig, omdat de vruchtbare bovenlaag (bolster) met het veen was afgegraven.

Boerderij
Rijke mensen lieten hun exotische dieren schilderen om er zo mee te kunnen pronken.
De meeste mensen hadden dieren omdat ze nuttig zijn.
Zij hadden een eigen moestuintje en wat vee rondom het huis.
Voor het zware werk hadden ze een os en er liepen vaak een geit, een koe en wat kippen rond.
In de moestuin verbouwden ze aardappelen, bonen, rogge en gerst.

Zuivelfabriek 1898
Je kon als boer meer producten maken en meer verdienen als je samenwerkte en alles gezamenlijk machinaal verwerkte.
Zo ontstond de melkfabriek, die nu is uitgegroeid tot de grote DOC Kaas.

Conservenfabriek Lucas Aardenburg
Veel groenten zijn niet lang houdbaar.
In de fabriek stopte men ze in een potje.
Dit werd ook wel de bonenfabriek genoemd.
Het was één van de grootste conservenfabrieken van Nederland.
In de vijftiger jaren werd de conservenfabriek onderdeel van Iglo.
Hier vroren ze alle groenten in.
De diepvriesmaaltijden werden een groot succes in de jaren ’70.
Daarna werden ze minder goed verkocht.
Veel mensen vonden diepvriesmaaltijden te duur.
De fabrieken werden gesloten.
Later werd hier de woonwijk Aardenburg gebouwd.

Opstand Hollandscheveld
Begin maart 1963 werden drie Hollandscheveldse gezinnen uit hun boerderijen gezet.
Ze hadden geweigerd om extra belasting te betalen aan het Landbouwschap.
Ze waren altijd vrij geweest en wilden dat blijven.
Honderden vrije boeren kwamen naar Hollandscheveld om tegen de
uitzettingen te protesteren.
De Boerenpartij onder leiding van ‘Boer Koekoek’ kreeg toen extra aanhangers.
‘Boer Koekoek’ is geboren in Hollandscheveld.

Herenboerderij Nieuwlande
Vooral rijkere jonge boeren uit Groningen kochten na 1900 in het nieuwe land grond.
Zij bouwden grote herenboerderijen.
Zij zijn na de veenarbeiders de tweede groep immigranten in Nieuwlande.
Bij Groningers en Drenten zijn er veel verschillen in rijkdom en geloof.

Huize Rozengrond
Dit huis herinnert nog aan de tuinbouw in Hoogeveen.
De grond was niet zo vruchtbaar voor tuin- en landbouw, omdat de bovenlaag van het veen niet was bewaard.
Kunstmest bracht hier verandering in.

Boerderij
Dit is het voorbeeld van een Saksische boerderij in Pesse.
Veel huizen van boeren en schippers hadden een vooorhuis.
Hier kwam de voordeur op uit.
Deze werd nooit gebruikt.
Behalve voor begrafenissen.
De andere deur ging naar de deel waar de dieren stonden.

Terug --- Home

Hoofdstuk 2. Turfstekers --- Hoofdstuk 4. Pannenkoekeneters