Die op het veen zit ziet op geen turfje
2 Turfstekers

Het bootje drijft verder.
Ik zie een jongen op blote voeten lopen.
Zijn kleren zien zwart van het veen.
Cilie verdwijnt weer.
De jongen vraagt iets aan mij.
“Ga jij ook turf steken?
Ik ben al begonnen toen de zon opkwam,” zegt hij.
Ik vraag: “Is er dan zoveel werk te doen?”
De jongen zegt: “Ja, we steken hier heel veel turf.
Mijn hele familie werkt hier.
Maar we werken alleen in de ochtend.
En alleen in de lente en zomer.
Anders is de grond te koud.
´s Middags werken we op de boerderij.”
“Hoe maak je dan al die turfblokken?” vraag ik.
De jongen kijkt mij met grote ogen aan.
“Weet je dat niet?!?”
Hij legt het uit: “Dit veen wordt nat in blokken gestoken.
We maken mooie stapels van die blokken.
Dan laten we ze drogen.”
“Kom op, nu aan de slag. Werken!” schreeuwt de baas.
“Ikke?” vraag ik verbaasd.
Gelukkig zie ik Cilie weer.
Cilie zingt: “Wil je verder op ontdekkingsreis gaan?
Kom dan als de wiedeweerga achter me aan!”
Ik spring snel in het bootje.

Rond 1600 begon men met het graven van het veen in Groningen, Friesland, Overijssel, Gelderland en in Drenthe.
Veel bedrijven stookten met Hoogeveense turf.
Hoogeveen was in 1829 de grootste gemeente van Drenthe met 6.164 inwoners.
Hier was immers werk genoeg.
In het voorjaar en de zomer werkte men in het veen.
In de herfst en winter droogde de turf niet.
Dan werd er ander werk gedaan, bijvoorbeeld het graven van kanalen.
Hier kreeg je 35 eurocent (toen: 80 tot 100 Hollandse centen) per dag.
Mensen moesten daar wel hard voor werken.
Ook vrouwen en kinderen hielpen mee.
De veenarbeider ging aan het werk in alle vroegte:
rondom een uur 3 in de ochtend, zo gauw het ’s zomers licht begon te worden, tot aan het moment dat de zon op zijn hoogst stond.
In het begin van de middag ging hij bijvoorbeeld stapelen of ander werk doen voor zijn baas.
Of hij ging naar huis, nog even werken op het eigen boerderijtje, als hij dat al had.
En dan om een uur 7 ’s avonds naar bed, want hij moest er weer vroeg uit.
Toen het veen op was, werd er op hout of kolen gestookt.
Men haalde ook wel turf uit andere gebieden.
In 1915 werd de (steenkolen)gasfabriek in Hoogeveen geopend.
De eerste gaskachels kwamen in 1915, alleen in de plaats Hoogeveen zelf.
In de buitendorpen kwamen de gaskachels niet eerder dan in de 60’er jaren van de 20ste eeuw.
Men stookte in die tijd ook veel oliekachels.

Turfgraven
Eerst werden er greppels en sloten gegraven om het veen te ontwateren.
Men groef eerst een splitting. Dit was een brede greppel van 30 cm. breed
Nu kon men gemakkelijker links en rechts de bovenlaag van het hoogveen wegsteken.
Onder die laag zat namelijk het veen pas.
Dan werd het veen in grote blokken gestoken.

Drogen
De blokken turf moesten drogen.
Met een kruiwagen werd het turf naar een veldje gereden.
Als het een beetje droog was, werd de turf op elkaar gestapeld.
Nu kon de wind als een föhn er goed doorheen blazen.

Hoogveen
In Hoogeveen had je bijna alleen hoogveen.
Hoogveen wordt eerst gedroogd en ontwaterd, totdat het droog genoeg is om afgestoken te worden.
Laagveen wordt onder water weg- gebaggerd en op de wal te drogen gelegd.

Monumenten
Het harde werken van de veenarbeiders is men nog niet vergeten.
De monumenten herinneren ons aan hen.

Turfstrooiselfabriek
Er werd strooisel van turf gemaakt.
Dit werd als mest gebruikt en om huizen te beschermen tegen de kou.
Maar vooral werd het gebruikt in de stallen van de paarden, in plaats van stro.
In Hoogeveen stonden er turfstrooiselfabrieken van 1880 tot 1920.

Kienholt
Het oerbos Kienholt liep van Echten tot bijna aan de huidige Hoofdstraat.
Kienholt betekent hout in het veen.
Er staan nu nog enkele stukjes van het bos bij de gevangenis en het ziekenhuis.
Het is één van de weinige nog overgebleven oerbossen.
Er is veel bos aangelegd toen het veen op was. Bomen konden gemakkelijk groeien op de grond die onvruchtbaar was geworden door het afgraven van het veen.

Veen van nu
Aan de weg van Dalerpeel naar Nieuwlande vind je nog stukjes land met veen dat niet is afgegraven.

Terug --- Home

Hoofdstuk 1. Stichters --- Hoofdstuk 3. Boeren